Page 15 - Biologia na czasie 3 - podręcznik, zakres podstawowy

1.2. Kod genetyczny
Jakie cechy ma kod genetyczny?

Kod genetyczny jest nie tylko trójkowy. Ma on również inne Tabela kodu genetycznego
cechy, które sprawiają, że umożliwia dokładne odczytywanie Tabela kodu genetycznego DRUGI NUKLEOTYD
informacji genetycznej. pokazuje, w jaki sposób U C A G
kodony są powiązane UUU fenylo- UCU UAU tyrozyna UGU cysteina U
alanina
z aminokwasami. Zawiera U UUC (PHE) UCC seryna UAC (TYR) UGC (CYS) C
kodon
 Kod genetyczny jest: ona wszystkie możliwe UUA leucyna UCA (SER) UAA kodony UGA STOP A
kombinacje trójek nukle­ UUG (LEU) UCG UAG STOP UGG tryptofan G
(TRP)
1 trójkowy A A G A G G C U G otydów mRNA i nazwy CUU CCU CAU histydyna CGU U
A G G
C U G
A A G
A A G
C U G
A G G
A G G
C U G
C U G
C U G
A G G
A G G
A A G
A A G
A A G
Każde trzy kolejne nukleoty dy kodowanych przez nie C CUC leucyna CCC prolina CAC (HIS) CGC arginina C
kwasu nukleinowego ozna- aminokwasów. Aby dowie­ CUA (LEU) CCA (PRO) CAA glutamina CGA (ARG) A
czają jeden amino kwas – mRNA dzieć się, jaki aminokwas CUG CCG CAG (GLN) CGG G
tworzą jeden kodon. aminokwas jest kodowany przez dany PIERWSZY NUKLEOTYD AUU ACU AAU aspara- AGU seryna U TRZECI NUKLEOTYD
gina
kodon, musisz znaleźć AUC izoleucyna ACC treonina AAC (ASN) AGC (SER) C
(ILE)
2 jednoznaczny A G G A G G A G G w kolumnach kolejne A AUA ACA (THR) AAA lizyna AGA arginina A
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
A G G
Jeden kodon oznacza nukleotydy wchodzące AUG metionina ACG AAG (LYS) AGG (ARG) G
(MET)
zawsze wyłącznie jeden kwas
aminokwas. w skład tego kodonu. GUU GCU GAU asparagi- GGU U
GUC walina GCC alanina GAC nowy GGC glicyna C
G (ASP)
GUA (VAL) GCA (ALA) GAA kwas GGA (GLY) A
GUG GCG GAG glutamino- GGG G
wy (GLU)
3 zdegenerowany G U U G U C G U A
G U C
G U U
G U A
G U A
G U U
G U C
G U A
G U A
G U A
G U C
G U C
G U C
G U U
G U U
G U U
Jeden aminokwas może
być kodowany przez
więcej niż jeden kodon.
Krok po kroku
Odczytywanie informacji genetycznej zawartej w DNA
4 bezprzecinkowy A A G C C A G G C U G
C U G
A G G
A A G
A G G
A A G
A G G
A G G
A A G
C U G
C U G
C U G
C U G
A G G
A A G
C C C C
A A G
Nie ma wolnych nukleoty- Przykład
dów. Każdy nukleotyd Na podstawie podanego fragmentu DNA kodują- 2 Przyporządkuj kolejnym trójkom nukleoty-
wchodzi w skład jakiegoś
kodonu. cego pewne białko określ sekwencję aminokwa- dów mRNA odpowiednie aminokwasy.
sów w tym białku. Uwaga: Nić matrycowa została Wykorzystaj do tego tabelę kodu gene-
wskazana strzałką. tycznego.
5 niezachodzący A A G A G A A A G ATGCCTGCCAAATAA
A A G
A A G
A G A
A G A
A A G
A A G
A A G
A A G
A A G
A A G
A G A
A A G
A A G
A G A
A G A
Nukleotyd wchodzący → TACGGACGGTTTATT Wskazówka
w skład jednego kodonu Ostatni kodon mRNA: UAA jest kodonem STOP.
nie może być elementem 1 Określ sekwencję mRNA, która powstanie Nie można mu więc przyporządkować żadnego
kolejnego kodonu. na podstawie DNA. Pamiętaj o zasadzie aminokwasu.
komplementarności.
AUG CCU GCC AAA
6 uniwersalny A A G A G G C U G Wskazówka metionina prolina alanina lizyna
A A G
A G G
C U G
C U G
A A G
A A G
A A G
A A G
C U G
C U G
C U G
A G G
A G G
A G G
A G G
Poza nielicznymi wyjątkami W cząsteczce RNA zamiast tyminy występuje uracyl,
kodony u wszystkich który jest komplementarny do adeniny. Odpowiedź: Na podstawie podanego fragmentu
organizmów oznaczają DNA powstanie łańcuch aminokwasów o następu-
te same aminokwasy. DNA: T A C G G A C G G T T T A T T jącej kolejności: metionina – prolina – alanina –
Na przykład kodon AAG mRNA: A U G C C U G C C A A A U A A lizyna.
oznacza aminokwas lizynę
niezależnie od gatunku
organizmu.
15